Vijf weken geleden vloog ik van Atlanta naar El Paso met meer dan honderd rekruten in het vliegtuig, allemaal in militair kostuum. De purser vroeg ons te applaudisseren voor deze bijzondere gasten.
Ik schatte dat 90 van de 100 uit low income families kwamen. En ze waren bijna allemaal zichtbaar te dik, en niet zo weinig ook. Dat is Amerika, een woestenij van fast food. Ik las de Newsweek, een coverstory over de rampzalige ondermaatse prestaties van het Amerikaanse onderwijs. Volgens dit blad is de beste remedie de slechte docenten te ontslaan en betere docenten aantrekken, maar hoe doe je dat? Newsweek maakt zich grote zorgen over de toekomst van de VS, als onderwijs de allerbelangrijkste factor is voor de rijkdom van een land op lange termijn dan ziet het er voor de VS niet goed uit.
Na veel bergen en canyons, de Strip van Las Vegas in 90 minuten, we verloren geen dollar, vlogen we naar Japan. Dat is een andere wereld, ook rijk, dat is aan alles te zien, zeker elegant, vol cultuur, een prachtige keuken en enorm gericht op onderwijs.
Onze gidsen vertellen dat de ouders er alles aan doen om hun kinderen zo hoog mogelijk op te leiden, er is een enorme druk om te studeren. Na de primary school gaan alle kinderen naar de driejarige middenschool, daarna naar de driejarige highschool, en volgens onze gids gaat meer dan de helft naar de universiteit. Naast de public school sturen veel ouders hun kinderen naar private aanvullende instellingen, dat is geen bijles voor de zwakkeren, maar extra voor de goede leerlingen. Ook de dochter van onze Tokyogids blijkt na schooltijd lessen Taekwondo, vioolles, balletles en wiskunde te volgen, niet omdat ze slecht is in wiskunde maar omdat ze het goed kan en nog beter wil worden. Op de voorpagina van de Japan Times stond te lezen dat het ministerie een advies voor alle basisscholen had gepubliceerd: hoe om te gaan met ouders!! Een lerares vertelt in de krant dat ze twee uur lang een moeder had moeten kalmeren omdat deze moeder boos was dat háár dochter in een schoolproject als eerste een presentatie moest geven. Vrouwen willen niet meer dan één kind, de birth rate is nu 1.1, de strijd om het kind is groot en ouders voelen zich heer en meester. Voordat je jouw kind aanmeldt eis je eerst elke ochtend ontbijt op school, voor jezelf en voor je kind, en nail-clipping voor de moeder of dat de leraar het kind van huis komt halen en nog veel meer. In Korea bleek de gekte rond onderwijs zeker zo groot. Ook daar een birth rate dichtbij 1.1. Ouders doen er alles aan om hun kinderen de beste school te geven. Voor de basisschool geldt al een aantal jaren dat ouders wettelijk het recht hebben om vier dagen per jaar de lessen bij te wonen en een oordeel te geven over de docent. De Korean Herald schreef over een advies aan de regering dat dit onvoldoende is, alle scholen moeten verplicht worden om al hun lessen met camera’s op internet te tonen zodat ouders altijd in hun spaarzame vrije tijd kunnen nakijken hoe de docent zijn werk doet. En slechte docenten worden op basis van het oordeel van de ouders ontslagen. Dit zijn uitwassen van twee landen die onderwijs heel erg hoog in het vaandel hebben staan. Ik heb veel schoolklassen en studenten gezien en gesproken. Je hoeft geen onderzoek te doen om te zien dat de jeugd veel beter Engels spreekt dan hun ouders en dat ze slank zijn. Dat laatste valt echt op, de Japanners en de Koreanen gaan er prat op de slankste volkeren ter wereld te zijn.
Ze eten in ieder geval gezond, veel groenten en vis, weinig vlees, en bewegen veel. Elke ochtend zie je jong en oud rennen, wandelen of kwam ik ze tegen in de gym. ’s Morgens om 6.00 uur is het al een drukte van belang. In Korea is het ook een goede gewoonte om na het diner met elkaar een stuk te wandelen. De Japanners worden nu het oudste ter wereld, de Koreanen volgen op plaats twee en ook Singapore heeft recent de Europese landen ingehaald.
Er zijn door de Koreaanse regering recent maatregelen genomen om nog veel meer studenten in het buitenland te laten studeren. Vooral het nog beter leren spreken van het Engels is belangrijk. En men doet extra inspanningen om English native teachers naar Korea te halen. Ik las in de Korean Herald dat de regering heeft besloten om volgend jaar op de 60 beste highschools (16 tot 19 jr) de beste leerlingen na schooltijd extra verdiepende lessen Engels en Wiskunde te geven. Daar mag je alleen aan mee doen als je basiskennis al heel hoog is. En dat wordt nationaal getest.
Japan, Korea en ook Singapore hechten enorm aan kwalitatief heel goed onderwijs en ze denken dat dit de allerbelangrijkste basis voor hun economische en culturele succes is. Dat slaat af en toe door, het aantal zelfmoorden onder pubers is hoog. En zorgt er voor dat Japan met 24,1 zelfmoorden per 100.000 inwoners tot de top drie van de wereld behoort. Iedereen moet mee in de ratrace, sommigen benen dat niet bij.
En dan hun trots op hun technische kennis en creativiteit. Japan en Korea hebben beide een hoge snelheidstrein. Japan heeft de oudste ter wereld, daar zijn ze apetrots op en dat vertellen ze dus steeds opnieuw, nu hebben ze de zevende editie, de Shinkansen 700, wij reden met een snelheid van 350 km/u van Kyoto naar Hiroshima, een afstand van 320 km met drie stops in 1 uur en 25 minuten.
Voor iedere stoel alle internetverbindingen en 220 Volt. Bij een stop gaan de deuren maximaal één minuut open, dus iedereen staat al tien km van te voren klaar bij de uitgang. We hoorden het vaak, dit is een klein nationaal trauma, de Shinkansen is niet meer de snelste ter wereld. Maar volgend jaar komt de Shinkansen 800 en die belooft 390 km/u en dan voelt Japan zich weer nummer één.
Korea haat Japan, ze vertrouwen de Japanners na dertig jaar overheersing en vijf miljoen levens voor geen won. Dat geldt trouwens ook voor de Chinezen, die vertrouwen Japan na tien miljoen levens tijdens de Japanse bezetting ook voor geen yuan. De Franse TGV legt de 330 km tussen Seoul en Busan en twee stops in 1 uur en 55 minuten af. De Chinezen bouwen in eigen land veruit het grootste hoge snelheidsnetwerk ter wereld. Ik las dat de Chinezen een hoge snelheidstrein gaan aanleggen op het 1000 km lange en overbevolkte Java, Chinese makelij. Ze wonnen recent de tender in Indonesië van consortia van de Duitsers, Fransen en Japanners. Uitdrukking van de zogenaamde Aziatisering van de wereld? De feiten stapelen zich op. We vlogen met Delta, KLM en Korean Airlines. Delta heeft vreselijk verouderde toestellen en kiest films van 40 jaar terug, Korea Airlines heeft de modernste toestellen, grote televisieschermen en internet voor iedere stoel. Ik las gisteren in de Korean Times de nieuwste trots van Azië, na honderd jaar westerse hotels die in Azie tophotels openden en Westerse cultuur verspreidden, zullen dit jaar voor het eerst in Europa drie tophotels van Aziatische origine worden geopend, Shangri-la, Raffles en Peninsula, in Parijs, de stad met 80 miljoen toeristen per jaar. Het wordt in de kranten als dé uitdrukking van de Aziatisering van de wereld gezien.
Dat die Aziatisering heel snel plaats vindt is wel duidelijk, hóe dat zal verlopen niet. Als Aziatisering plaats vindt met militaire middelen, dan is dat een garantie voor veel leed. Dat ligt niet alleen aan Azië, het ligt ook aan de Westerse landen die het belang van de Aziatische landen tijdig zullen moeten waarderen. En niet zoals Jan Peter Balkenende die in zijn Singapore Lecture van oktober jl. alle deuren voor de nieuwe Aziatische grootmachten in internationale organisaties voorlopig dicht wilde houden. Als het een groot economisch gevecht wordt dan zullen er ook veel winnaars en evenveel verliezers zijn. Zeker de Aziaten staan dan in een voordelige positie. Ze hebben het beste onderwijs ter wereld, ze leiden hun bevolking hoog op met een enorme kennis en steeds meer creativiteit. Maar misschien voor de korte termijn nog belangrijker, ze werken harder, ze maken veel meer uren. En de leerlingen en studenten studeren zichtbaar harder. Een scholier van vijftien jaar in Singapore ligt gemiddeld twee studiejaren voor op zijn leeftijdsgenoot in de VS, berekende de Nobelprijswinnaar voor economie James Heckman . Haal dat nog maar eens in. Deze
studie- en werkmentaliteit zullen onder invloed van de toegenomen welvaart ook wel gaan veranderen maar zolang ze hun huidige ambities blijven volgen is het economisch effect groot. Als je geen militaire of economische strijd hoeft aan te gaan, maar het concurrentievoordeel behaalt met culturele invloed dan is dat altijd het meest effectief. En in dit opzicht staat Oost-Azië er ook goed voor. Een fantastisch rijke keuken, Japan, China, Thailand en Singapore spannen de kroon, grote historische monumenten van twee tot vijfduizend jaar oud, sterke culturele identiteiten, een opkomende filmindustrie die buiten het romantische genre met het niveau van Bollywood nog niet veel voorstelt, maar wacht op de eerste echte Aziatisch James Bond of Bruce Willis, het staat te gebeuren, en literatuur die zich snel uitbreidt. Wat de Afrikanen tekort komen aan persoonlijke discipline lijken de Oost-Aziaten in overvloed te hebben: discipline. En misschien niet het minste, een organisatie- en werkcultuur die afwijkt van de liberale Westerse norm met een allesoverheersende marktideologie en die in staat blijkt om jaarlijkse groeicijfers te tonen van 5 tot 12 %. Klopt er iets niet aan ons Westerse idee van marktdenken en individualisering. Klopt er iets niet met ons idee dat we gezondheidszorg en onderwijs op de markt brengen? Het bracht het Westen nauwelijks meer groei. En de economie in Azie doet het onverminderd goed. De huidige economische crisis in het Westen zou veel erger zijn uitgepakt zonder het economisch sterke Oost-Azie. Stel dat China binnenkort zijn renminbi hoger waardeert, dan zullen Amerika en Europa iets betere concurrentievoordelen krijgen, maar daar staat tegenover dat de koopkracht van de Chinezen in de wereld onwaarschijnlijk snel toeneemt, vele triljoenen dollars. De kracht van Azie ligt in de nieuwe zeer ondernemende en creatieve klasse in de grote steden. En die hebben ze. Veel steden van meer dan tien miljoen mensen. De nieuwe stedelijke klasse van hoog opgeleide professionals vertoont een enorm vertrouwen in de toekomst. Als Singapore, Seoul, Sjanghai, Hong Kong, , Tokyo, Taipeh, Bangkok en Djakarta in het kader van ASEAN + China, Japan en Korea meer gaan samenwerken, hun munten aan elkaar koppelen en vrij verkeer van goederen en personen toestaan dan lijkt de Aziatisering van de wereld niet meer te stoppen. Toch zijn er ook grote weerstanden om dit te doen. De allergrootste is ongetwijfeld het volledige gebrek aan vertrouwen in Japan. Dat geldt voor Korea en China het sterkst, maar ook bij de andere Aseanlanden voel je weinig affiniteit met Japan. Japan heeft in de eerste vijftig jaar van de twintigste eeuw zoveel mensen vermoord dat de meeste volkeren daar nog steeds hun bekomst van hebben. En ook andere conflictstof ligt voor het oprapen, te beginnen met Taiwan, een A-bom in Noord-Korea, de door Zuid-Korea gewenste unificatie en niet in het minst de kopzorg om de steeds grotere middenklasse voldoende te laten delen in de nieuw verworven rijkdom en de onderklasse redelijk te betalen. In de Aseanlanden is het vertrouwen in China ook niet erg groot. Iedereen heeft bewondering voor China’s snelle opkomst maar er is ook volop ambivalentie over het boerse gedrag van veel Chinezen. Mijn conclusie is dat Oost-Azie geweldige kansen heeft om de wereldhegemonie van de VS definitief over te nemen, de VS doet het op veel terreinen ronduit slecht, slecht onderwijs, put zich uit in verkeerd gekozen oorlogen en ligt structureel veel verder van de grote energiebronnen dan de Aziatische landen. Europa lijkt in Azië niet meer mee te tellen. Oost-Azië zal zelf verstandige oplossingen voor zijn onderlinge conflictstof moeten forceren. De huidige Oost-Aziatische leiders lijken dat ook te beseffen. Als Oost-Azië dat niet lukt dan heeft het genoeg conflictstof en tegenstellingen die het van een wereldwijde hegemonie zal afhouden.
Ik las tijdens de heenreis ‘Japan en de onontkoombare Aziatisering van de Wereld’ van Rien Segers. Mooi boek van een kenner, hij leefde jaren in Japan, gaf colleges aan de Universiteit van Tokyo. Als je in Azie geïnteresseerd bent: een boek met diepgang.
Pim Breebaart,
Singapore, 12 april 2010
